Đến xứ cà phê Kon Tum, bạn có thể lỡ quên một món ăn, quên ghé một nhà thờ hay địa điểm nào đó nhưng nếu bỏ qua cà phê Eva với những lời đồn nức tiếng, chắc hẳn bạn sẽ phải ngậm ngùi.
“Cá nghìn đô”
Kon Plông đang là mảnh đất “vàng” của cá tầm, một loại cá quý, có giá trị kinh tế cao. Đặc thù thổ nhưỡng lý tưởng, mát mẻ, phù hợp với điều kiện sống của cá tầm (khoảng 19-23 độ), nên sau 3 năm triển khai, loại cá “nghìn đô” này đã có chỗ đứng vững chắc ở Kon Plông.
Nằm ở độ cao hơn 1.000 m so với mặt nước biển, cách tp Kon Tum hơn 50 km, Măng Đen có vẻ đẹp hoang sơ và thuần khiết giống như hình ảnh của cô gái thôn quê mới lớn: Dung dị, mộc mạc và hồn nhiên. Bởi vậy, nghỉ dưỡng sinh thái là thế mạnh chủ đạo của Măng Đen. Nằm trong vành đai khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, quanh năm mát mẻ, với bạt ngàn rừng thông, với cảnh quan hữu tình của hồ, thác, với hệ sinh thái nhân văn của các dân tộc thiểu số như: Xơ Đăng, Ca Dong, Rơ Măm,… tạo cho Măng Đen khoác trên mình một chiếc áo đẹp nhiều màu sắc.
Măng Đen thuộc huyện KonPlong, nằm phía đông bắc tỉnhKon Tum, ở độ cao 1.174 m so với mặt nước biển, là vùng đất có cảnh quan thiên nhiên và hệ sinh thái rừng phong phú, tập trung nhiều thác và suối đá. Khu du lịch Măng Đen trở thành trung tâm du lịch nghỉ dưỡng có quy mô khoảng 2.000 ha với nhiều loại hình sản phẩm du lịch. Các nhà khoa học đều đánh giá tính nổi trội của Măng Đen với đặc trưng khí hậu, rừng, văn hóa, nghỉ dưỡng... ít nơi nào có được.
Tôi có vài lần đến với bản làng người đồng bào thiểu số của khu du lịch sinh thái Măng Đen, nên ít nhiều tôi cũng có vài cảm nhận đối với tiềm năng du lịch về sinh thái với bản sắc ở nơi đây.
Chúng tôi vừa có chuyến khám phá hang đá Mô Trăng ở làng Kon Du, xã Măng Cành, H.Kon Plông (Kon Tum), một điểm tham quan còn hoang dã và bí ẩn.
Cuộc sống càng đủ đầy, hiện đại, dường như càng khiến con người mong muốn trở về với những gì đơn sơ, giản dị, gần gũi thiên nhiên. Vì vậy, “du lịch cộng đồng” chính là chiếc cầu nối để hiện thực hóa sở thích của người lữ hành nơi những miền đất lạ. Nằm ở cực Bắc Tây Nguyên, có điều kiện tự nhiên đặc thù, tập trung nhiều dân tộc thiểu số anh em sinh sống và giàu truyền thống lịch sử - văn hóa lâu đời, Kon Tum hẳn sẽ là địa chỉ không thể bỏ qua trong hành trình khám phá và trải nghiệm của du khách.
Dệt thổ cẩm là nghề truyền thống của người Gia Rai. Công cụ dệt là những bộ phận rời, người Gia Rai gọi là Khuung, Prư, chor (Chr kô)… khi những bộ phận rời này tham gia vào việc giăng sợi trước mặt người "đan" thì công cụ dệt ấy gọi là Mrai (hoặc Rai).
Ngục Đăk Glei (huyện Đăk Glei, tỉnh Kon Tum) với biệt danh “bóng tối ảm đạm” là nơi thực dân Pháp giam cầm hàng ngàn cán bộ, chiến sĩ cách mạng. Tuy nhiên, việc hoàn thành dự án đường vào ngục nằm trong tổng dự án nâng cấp đường HCM đã biến nơi “bóng tối ảm đạm” đó thành một danh lam thắng cảnh tuyệt đẹp...
Tới vùng đất nắng gió này, du khách sẽ được thưởng thức nhiều món ăn độc đáo, ngon khó cưỡng như gỏi lá, xôi măng...
Cái bài “Măng Đen ca” thật đã làm tôi hình dung khác về Măng Đen vì giai điệu bằng phẳng và nỉ non của nó. Đến khi lên tới đỉnh đèo Măng Đen thì bài hát đã rơi lại phía sau. Ào ạt gió. Rào rạt nắng. Thông reo vi vu… vi vu… Ngược dốc. Đổ đèo. Sương hay chính là mây quấn vào ta.
Cầu treo Kon Klor thuộc địa phận làng Kon Klor, thị xã Kon Tum, chiếc cầu treo công nghiệp to đẹp nhất khu vực Tây Nguyên, nối liền hai bờ của dòng sông Đăk Bla, huyền thoại những dòng sông chảy ngược về Tây của đất Tây nguyên, chảy từ Quảng Ngãi về đến thuỷ điện Yaly, nối thị xã Kon Tum với vùng kinh tế mới.
Chiều buông trên đỉnh Chư Mom Ray hùng vĩ. Vầng mặt trời như vỡ trên những vạt cà phê chín đỏ. Đại ngàn Chư Mom Ray đã ôm ấp, che chở cho những đứa con Gia Rai, Ê Đê, Ba Na, Xơ Đăng… của bà mẹ Tây Nguyên vĩ đại qua bao thăng trầm, tao loạn.
Từ sân bay Gia Lai về Kon Tum, chúng tôi đã thấy phố núi mơ màng trong mùa thu bởi khí trời se lạnh và sương mù giăng phủ nhẹ. Khi dòng sông Đắk B’la hiện ra, phố nhỏ đón bước chân du khách bằng hương hoa sữa nồng nàn rải đầy khắp phố.
Trở lại Tây nguyên lần này, chúng tôi mang theo ước mơ chinh phục 14C – một trong những cung đường đầy huyền thoại của cao nguyên đất đỏ bazan. Một hành trình gian nan đầy ắp tiếng cười và có cả những giọt nước mắt.
Nhà thờ gỗ, bảo tàng văn hóa, ngục Kon Tum hay ngã ba Đông Dương... là những điểm dừng chân thú vị trong hành trình khám phá mảnh đất thơ mộng vùng Tây Nguyên.
Thị trấn Măng Đen thuộc huyện Kon Plong, cách thành phố Kon Tum khoảng 60km, trên Quốc lộ 24 xuôi đến Quảng Ngãi (cách thành phố Quảng Ngãi khoảng 130km) về phía Đông (phía Tây là đường 40 qua Lào, hai phiá Nam – Bắc là đường Hồ Chí Minh xuyên ngang).
Năm nào cũng thế, đến lễ Noel Nhà thờ gỗ Kon Tum (một công trình kiến trúc độc đáo đã 150 năm tuổi) lại nhộn nhịp, tấp nập. Nhiều quầy hàng quần áo, mũ nón, giày dép... mọc lên. Những gian hàng này chỉ tồn tại dịp Noel phục vụ nhu cầu mua sắm của giáo dân các dân tộc về dự lễ. Bà con giáo dân từ các vùng sâu vùng xa trong tỉnh lại ùn ùn đổ về. Nhà thờ này dần dần chỉ dành riêng cho bà con đồng bào các dân tộc bản địa hành lễ.
Xa xa, về phía Bắc của một điểm du lịch hút khách bậc nhất đất nước mang tên Đà lạt, tạo hoá lại ban tặng thêm cho Việt Nam một phiên bản Đà Lạt thứ hai với những cánh rừng nguyên sinh bạt ngàn, những dải rừng thông trải dài vô tận và hàng chục thác, suối, hồ nước kỳ ảo, nơi đó là Măng Đen. Nằm giữa đèo Măng Đen và đèo Violăk, Măng Đen có thắng cảnh mộng mơ và quyến rũ không kém gì Đà Lạt. Cùng với khí hậu mát lạnh quanh năm và đặc trưng văn hoá cồng chiêng Kon Tum, Măng Đen đang dần hé mở vẻ đẹp huyền thoại bấy lâu bị tiềm ẩn của mình.
Lễ cầu mưa được người Gia Rai tổ chức vào khoảng thời gian tháng 4, tháng 5, khi có hạn hán để cầu mong thần linh đem mưa về cho buôn làng trồng cấy.