Anh Ksor Lút, 33 tuổi, người dân tộc Rơ Mâm, trú tại buôn Tem, xã Hiếu, huyện Kon Plong, tỉnh Kon Tum, được miêu tả là “hiền lành như con nai, chăm chỉ như con ong trên rừng, khỏe như con trâu rừng, cứ hùng hục làm suốt ngày suốt tháng. Hết con trăng làm rẫy lúa lại đến con trăng đi rừng hái đót, rồi lại đến con trăng xuống suối bắt cá. Ksor Lút sống hiền hòa với mọi người trong buôn, lúc nào cái miệng cũng cười. Lúc buồn cũng cười, khi vui cũng cười, lúc đau cũng cười”. Cũng bởi Ksor Lút có tiếng là hiền lành nên nhiều cô gái muốn bắt về làm chồng. Nhà Ksor Lút tuy nghèo nhưng không lúc nào đói, vì Ksor Lút rất chăm chỉ làm ăn. Lên rẫy về, thế nào trong xà lét cũng có con thú rừng, đi săn ong thế nào cũng có nhộng mang về. Đặc biệt, Ksor Lút không bao giờ ăn một mình mà luôn chia cho người già, người đau bệnh trong buôn. Thế nên, cái chuyện Ksor Lút bị vợ “cắm sừng” như cái cách người Kinh vẫn nói lại càng khiến người trong buôn thương Ksor Lút nhiều hơn.
Đường vào xã Hiếu – nơi xảy ra sự việc. Ảnh: Doanh Doanh
Già làng A Mến cho biết, Ksor Lút lọt vào mắt xanh của Y Nhung-một cô gái Rơ Mâm có tiếng là đẹp nhất, nhì cái buôn này. Y Nhung muốn bắt Ksor Lút về làm chồng nên nói cha mẹ đưa lễ cho già làng mang tới. Sau vài lần như vậy, một đám cưới theo đúng phong tục của người Rơ Mâm được tổ chức. Rồi Ksor Lút về nhà Y Nhung làm rể. Từ ngày có Ksor Lút, Y Nhung như bông hoa pơ lang gặp được loài ong mang mật. Ksor Lút thương vợ nên không muốn vợ làm bất cứ công việc gì nặng nhọc, chỉ cần ở nhà chăm cái nhà và nuôi 2 đứa con nhỏ. Còn bao nhiêu công việc nương rẫy, Ksor Lút nhận làm hết. Thế nhưng đấy chính lại là cái dở của Ksor Lút, khi anh suốt ngày cắm cúi vào nương rẫy mà bỏ quên mất người vợ tuổi xuân hừng hực.
Cũng bởi, Y Nhung được chồng cưng chiều nên ngày càng xinh đẹp ra. Bà mẹ hai con này thường hay lên thị trấn để làm đẹp với đám con gái chưa chồng trong buôn. Thế rồi Y Nhung bỗng dưng chết mê chết mệt anh chàng làm tóc ở phố huyện. Thế là cứ dăm bữa nửa tháng, cô lại chạy xe máy ra phố huyện để đi làm tóc. Được người đàn bà hai con “bật đèn xanh”, anh chàng làm tóc cũng “tới bến” luôn. Ksor Lút ngây thơ, thật thà đâu biết được chuyện ấy. Thế nên một lần ở rẫy về thấy vợ khác lắm, cái mắt thì cứ lung liếng, cái miệng lúc nào cũng tủm tỉm cười, rồi còn bày vẽ tóc tai nhuộm xanh nhuộm vàng nữa, Ksor Lút hỏi thì được cô cho biết làm đẹp để cho chồng. Nghe vợ nói vậy, Ksor Lút không mảy may nghi ngờ mà còn tỏ ra rất hãnh diện.
Phong tục cưới hỏi Tây Nguyên Kon Tum
Nhưng rồi lần nào từ rẫy về, Ksor Lút cũng thấy vợ khác. Có lần vừa về thì thấy vợ lấy xe máy chạy ngay đi, chẳng thèm ở nhà cơm nước cho chồng, trong khi con cái thì gửi cho cha mẹ giữ giùm. Ksor Lút nghĩ ngợi một lúc rồi chợt nhớ đến cái lời của đám con trai chưa vợ trong làng hay lên phố huyện chơi, thấy vợ Ksor Lút hay đi với anh chàng làm tóc. Ksor Lút sinh nghi nên lén đi theo. Thế rồi, mắt Ksor Lút như hoa lên khi tận mắt thấy vợ mình đang tay trong tay, thậm chí còn ôm hôn với anh chàng kia. Giận quá, Ksor Lút chạy tới kéo tay vợ ra rồi chở thẳng một mạch về buôn và không quên gọi cả cha mẹ vợ và già làng sang để nói chuyện.
Bị chồng bắt quả tang, Y Nhung ngượng lắm cứ cúi mặt vào trong vách tường mà khóc. Cha mẹ Y Nhung thấy con gái đổ đốn như thế cũng buồn lắm, còn già làng A Mến cũng chỉ biết lắc đầu. Ở buôn, đàn bà có chồng còn ngoại tình, lần đầu tiên phải đền cho chồng và buôn làng một con heo. Nếu tái phạm, người ngoại tình sẽ phải đền nhiều hơn có khi là một con trâu. Trâu và lợn này sẽ được mổ thịt để đãi dân làng. Bây giờ thì Y Nhung đã làm cái chuyện xấu thế này rồi, mất mặt cho cả chồng, cho cả cha mẹ nữa rồi mang tiếng cả cái buôn này nữa, phải phạt vạ thôi.
Theo đúng luật làng, nhà Y Nhung phải mổ một con heo để tạ tội với thần linh, tạ tội với người làng và tạ tội với chồng. Người trong buôn hôm ấy được ăn uống một bữa linh đình, còn già làng A Mến nắm thật chặt tay vợ chồng Ksor Lút và Y Nhung để “kết nối” lại cho tình cảm khăng khít như xưa. Từ ngày mổ heo phạt vạ, vợ Ksor Lút không dám đi ra khỏi buôn nữa.
Nhưng cái tính người đàn bà quen chân đi rồi, bây giờ ngồi một chỗ thì buồn hơn cả con chim bị nhốt trong lồng. Thế là sẵn có điện thoại, vợ Ksor Lút lại ngấm ngầm nhắn tin hò hẹn với người tình. Một ngày nọ, Ksor Lút vô tình đọc được tin nhắn của vợ, nỗi buồn cũ chưa nguôi ngoai thì nỗi buồn mới lại ập đến. Cha mẹ vợ biết chuyện cũng khuyên Ksor Lút điều này điều nọ, bởi ông bà cũng thấy áy náy lắm. Nhất là cái chuyện con gái mình bỏ bê công việc nhà cửa, không chăm sóc chồng con như trước. Nhiều lần, cha mẹ vợ của Ksor Lút sang nhà thấy con rể lủi thủi một mình ông bà không khỏi chạnh lòng. Thế nên, mới sinh ra cái chuyện oái oăm là ông bà nhạc quyết định cưới vợ mới cho chàng rể.
Ksor Lút rất bất ngờ với ý định của cha mẹ vợ, anh cũng biết vì thương mình và vì mất mặt với người trong buôn thường bàn ra tán vào chuyện con gái mình bồ bịch, nên hai ông bà mới bàn bạc như vậy. Chuyện cưới vợ mới cho Ksor Lút, hai ông bà tự quyết định mà không nói cho con rể biết. Chính vì thế, cái hôm nhạc phụ đưa Ksor Lút đi ra mắt bên nhà gái thì anh mới té ngửa. Thấy vậy, Ksor Lút nhất quyết không đồng ý vì anh với vợ vẫn chưa ly hôn. Hơn nữa, điều quan trọng là Ksor Lút vẫn còn thương vợ nhiều lắm.
Giữa buổi xem mặt, Ksor Lút đùng đùng đứng dậy bỏ về trước sự ngỡ ngàng của tất cả mọi người. Nói về việc bị cha mẹ vợ “ép” phải cưới vợ mới, Ksor Lút tâm sự: “Mình bị cha mẹ vợ đưa đi chơi, rồi nói là vào thăm nhà người ta. Tưởng người quen của cha mẹ vợ, nào ngờ đấy lại là nhà cô gái ở buôn bên cạnh mà cha mẹ vợ định mai mối cho mình. Mình không đồng ý đâu. Vợ mình có lỗi thì nó phải chịu, mình cũng không cần vợ mới làm gì!”.
Sau lần ra mắt cho con rể không thành, cha mẹ vợ của Ksor Lút cảm thấy ăn năn lắm, vì lại làm cho con rể buồn. Có lẽ vì cái chuyện Ksor Lút quyết không chịu lấy vợ mới và cả sự cần mẫn của Ksor Lút mà vợ Ksor Lút đã thay đổi hẳn. Y Nhung không còn nhắn tin hò hẹn với nhân tình nữa, mà lại đòi theo chồng lên rẫy làm việc. Ksor Lút cũng chỉ chờ có vậy nên vui mừng bỏ qua mọi tội lỗi của vợ. Người trong buôn còn bất ngờ khi thấy vợ Ksor Lút cắp xà lét theo chồng. Dần dà, họ cũng quen với hình ảnh ngày ngày vợ chồng Ksor Lút đi lên rẫy cùng nhau. Đến giờ thì vợ chồng Ksor Lút lại hạnh phúc như xưa. Người trong buôn vẫn thường bảo nhờ Ksor Lút thật thà, lại thương vợ và tha thứ cho vợ nên cô vợ mới thay đổi như thế. Đặc biệt là cái chuyện Ksor Lút quyết không lấy vợ mới do cha mẹ vợ mai mối, càng khiến mọi người trong buôn thương và quý Ksor Lút nhiều hơn.
(Tên nhân vật đã được thay đổi)