Chuyện kể có hai nước mạnh và yếu giáp giới . Bao nhiêu năm qua họ sống yên vui trong hòa bình . Một hôm bỗng dưng sinh sự đánh nhau . Cố nhiên là nước mạnh thắng trận.
Quan quân rút đi hết, quân nước mạnh hoàn toàn chiếm thành trì lãnh thổ cũa nước yếu .
Bên phía chiến bại có một đoàn quân rất dũng cảm, nhất định không chịu đầu hàng , nên rút lui lên một vùng núi rừng thật xa .
Quân mạnh cố nhiên không tha, đuổi theo vào tận rừng sâu . Nhưng vì núi rừng hiềm trở, dễ thủ mà khó công . Quân mạnh tấn công nhiều lần đều vô hiệu, trái lại còn bị tổn thất nhiều nhân mã .
Tướng quân mạnh bèn ra lệnh bao vây rừng núi, ý định chận đường vận lương. Đợi địch quân đói thì phải đầu hàng .
Một tháng qua, quân yếu trên núi không thấy có động tĩnh gì . Các Tướng của quân mạnh đoán là binh lương của họ sắp cạn .
Nhưng tháng thứ ba, rồi tháng thứ tư qua đi, đoàn quân trên núi vẫn thấy êm ru . Các Tướng lại đoán chắc là bao nhiêu chiến mã đều đã bị dùng làm lương thực . Bây giờ địch quân ngoài đầu hàng không còn cách gì khác nữa . Các Tướng muốn tấn công tận diệt quân địch, nhưng cũng cẩn thận chờ thêm vài ngày. Mấy hôm sau, quân sĩ được lệnh kêu gọi quân trên núi , bỏ khí giới đầu hàng sẽ được tha . Nhưng mỗi lần nghe kêu chiêu hàng, quân trên núi lại trả lời bằng tên bắn xuống như mưa, tỏ ý quyết không đầu hàng.
Hai bên cầm cự, thấm thoát đã được 8 tháng . Quân bao vây tưởng là tàn quân trên núi đã hết lương thực, ngựa chiến cũng bị ăn thịt hết, quân sĩ cũng chết đói mỗi ngày la liệt trên núi . Nếu còn ít nhiều quân sống sót, chắc cũng giống hình bộ xương khô, không lết nổi. Với sự phỏng đoán lạc quan ấy, vòng vây canh gác cũng nới lỏng, không cẩn thận như trước .
Các Tướng đều nghĩ rằng mình chẳng phải đánh nhau, khỏi tổn thương quân sĩ , cũng không mất công, tốn cung tên, mà sẽ đại thắng. Nay mai chỉ việc lên núi thu dọn tử thi là xong . Cả đoàn, Tướng cũng như Quân vui vẻ, hứng khởi với viễn ảnh đại thắng , nên binh sĩ được phép mấy ngày liền , mở tiệc ăn mừng, đàn ca, rượu thịt khao quân trước .
Mấy hôm sau, đoàn quân mạnh sau 8 tháng bao vây canh phòng mệt nhọc, lại vừa liền nhiều ngày khao quân, rượu thịt, đàn ca , vui nhộn, nên cả Tướng lẫn quân đều mệt nhừ, đêm đến nằm lăn ra ngủ say như chết . Đêm khuya núi rừng yên tĩnh, hàng nghìn tiếng ngáy vang vọng rất xa .
Bỗng nhiên có tiếng reo hò ầm ầm vang dậy chấn động núi rừng. Tất cả doanh trại phát hỏa . Quan quân đang ngủ say sưa hốt hoảng bừng tỉnh dậy, thấy lửa bùng cháy khắp nơi.
Tướng chỉ huy đang ngủ mê man, giật mình tỉnh dậy cùng lúc nghe tin bị tấn công, không kịp mặc áo giáp, đeo khí giới, nhẩy lên ngựa chạy như bay như biến .
Đoàn quân không có chủ tướng thành một toán quân ô hợp, không còn biết phải làm gì.
Quân địch ào ào tấn công . Tiếng la hét Sát Sát vang trời . Trận đột kích thành công trong một thời gian rất ngắn . Cả một đoàn quân nửa tỉnh nửa say, đầu hàng bị bắt gọn .
Đại thắng rồi . Nước yếu lấy được tất cả thành trì đất đai đã mất, dân chúng lại được an cư lạc nghiệp như xưa.
Câu hỏi được nêu lên là khi đoàn quân bị vây 8 tháng trên núi , mà rừng núi này không có cây trái rau quả gì có thể dùng làm lương thực; lại cũng không có quân giải vây, cứu viện, hay có quân vận lương đến.Toán quân yếu này làm thế nào để khỏi chết đói, mà còn đánh thắng một đoàn quân mạnh khỏe tinh nhuệ gấp bội .
Sự thực là trên núi ấy có một vùng sâu bên trong rừng, sinh sản một thứ cây lá cành rất rậm rạp . Giống cây này mùa hạ nở hoa màu trắng hay lục non. Rể cây tròn to và rất dài như một cánh tay người lớn .
Khi đoàn quân bị vây chẵng bao lâu, thấy hết lương thực, binh lính đã bắt đầu đói khổ . Các Tướng đang phân vân không biết nên quyết đấu đến chết, hay đầu hàng để sống .Một hôm có một binh sĩ đói quá, đào một thứ củ trong rừng lên ăn . Dù quá đói cũng thấy ngon lành dễ nuốt. Thế là vấn đề lương thực cho cả đoàn quân được giải quyết. Người ăn củ, ngựa ăn cành lá, đợi ngày phản công .
Thắng trận rồi, mấy hôm sau nước yếu cử hành lễ ăn mừng thắng trận. Tất cả các Tướng sĩ đều nói” Chúng ta thắng trận, công đầu phải là nhờ núi rừng . Nếu khóng có quà tặng của núi rừng ban cho thì chúng ta đã chết đói rồi; mà cả đến chiến mã cũng phải thành lương thực . Chính cái lộc của núi rừng này đã đem chiến thắng phục quốc lại cho chúng ta .”
Đoàn quân muốn kỷ niệm thứ củ cứu mạng ấy vĩnh viễn không quên ơn, nên đặt tên là Sơn Ngẫu . Có nghĩa là ngẫu nhiên gặp được trên núi lúc tính mệnh bị nguy hiểm .
Từ đó, dân chúng bèn đào củ ấy làm lương thực. Sau khi ăn lâu ngày người ta cảm thấy ngoài no bụng, còn bổ khỏe thêm như mạnh Tỳ, Vị , bổ Thận, bổ Phế. Rồi không biết từ lúc nào, những người Tỳ Tạng suy nhược, hay bị chứng Lị đều nhờ ăn Sơn Ngẫu mà lành .
Sơn Ngẫu đã từ món ăn biến thành dược thảo. Rồi cũng không biết từ bao giờ, và vị Y Sư nào đã gọi Sơn Ngẫu là Sơn Chi Dược, Nghĩa là Thuốc Núi ( Sơn Dược) , rồi thành tên cho đến bây giờ .
Theo Trung y cho rằng Tỳ Tạng là bộ phận rất quan trọng , chuyên hấp thụ chất bổ để phân chia cho toàn thân, vì thế phải chú ý đến sức khỏe của Tỳ Tạng. Mà món bổ dưỡng nhất cho Tỳ Tạng là Sơn Dược . Trong thực đơn hàng ngày, tên Hoài Sơn thông dụng hơn.
DƯỢC THẢO SƠN DƯỢCCòn gọi là Hoài Sơn , Khoai mài . Tất cả 25 tên .
Sơn Dược hay Hoài Sơn là thân rễ cây củ mài
Tên khoa học : Dioscorca persimilis, Prain et Burk
Thuộc họ Củ Nâu . (Dioscoreaceae)
Tính chất : Vị ngọt, tính bình. Có tác dụng mạnh bổ Tỳ , Vị, Phế, Thận.
Công dụng: Dùng chữa tả lỵ lâu ngày, ăn uống kém tiêu, ra mồ hôi trộm ,tiêu khát hư hao sinh ho, di tinh, đới hạ, tiểu tiện nhiều lần, hạ nhiệt, khí hư, đau lưng, hoa mắt, chóng mặt ..
Cháo Sơn Dược tươi :Sơn dược tươi 100 gr. (khô 45 gr.) bột mì 100gr. hành, gừng , đường .
Rửa sạch Sơn Dược, gọt vỏ, giả nhỏ hay mài vụn. Cho tất cả vật liệu nước vừa đủ, nấu vừa chín thành cháo bột .
Công dụng: Khỏe tỳ , ích Khí, dưỡng Tâm . Người yếu Tỳ Vị , tiêu hóa kém, hay giật mình , ra mồ hôi trộm . Ăn lúc đói .
Có thể nấu chung với gạo, thành cháo, thêm Đại Táo ( Táo đen khô ) bỏ hột .
Tác dụng bổ khí huyết, khỏe tỳ Vị, hợp với người già yếu, khí huyết không thông, kém dinh dưỡng, người gầy yếu .
Sơn Dược nấu canh chung với Kỷ Tử , dưỡng âm, ích trí .
Sơn dược nấu chung với thịt lợn , bổ cho người yếu mệt, đau dậy .
Chú ý : Quá bổ , Người trung niên , người già béo phì, không nên dùng .
Rượu Sơn Dược :Sơn Dược 4 lượng, Đường 5 lượng . Rượu trắng 1 cân . Cho vào bình để chỗ im mát, 1 tháng chất thuốc ra hết . Mỗi ngày uống sáng, chiều trước khi ăn cơm một ly nhỏ .
Tác dụng: Giảm đau, định thần kinh, giải độc, hồi xuân, cường tinh.